Taalhuis Amsterdam reserveert tijdens elke cursusperiode een aantal gratis plekken in de cursussen Nederlands voor ongedocumenteerde vluchtelingen, en werkt daarvoor onder andere samen met ASKV-Steunpunt Vluchtelingen. De kosten hiervoor worden gedeeltelijk gedekt door Taalhuis-cursisten die ervoor kiezen om bovenop hun eigen cursusgeld iets extra’s te doneren.

Dit heeft veel mensen geholpen om de Nederlandse taal onder de knie te krijgen. Zoals Ayna Matiyeva 27 uit Turkmenistan, die sinds mei 2023 in Nederland woont. Ze is mensenrechtenactivist en heeft gewerkt als vertaler, tolk en taaldocent. Ze spreekt dan ook een boel talen: naast Turkmeens ook Russisch, Arabisch, Turks en Engels, en ze volgt nu Nederlands in de A1.2-groep van Tessa en Ella.

We spraken haar over haar bezigheden en hoe ze het vindt om Nederlands te leren. A1.2 mag dan een van de beginnersniveaus zijn, maar dat neemt niet weg dat ze dit interview volledig in het Nederlands heeft gedaan.

Hoi Ayna! Je geeft zelf ook Engelse les. Waar en aan wie?
Op het schip waarop ik woon [het cruiseschip MS Galaxy], aan vrouwen uit landen als Turkije en Somalië, maar ook uit andere landen uit de voormalige Sovjet-Unie, zoals Tajikistan, Kyrgyzstan en Oezbekistan. En uit Turkmenistan, wat me best wel verbaasde, want er gaan weinig mensen van Turkmenistan naar Europa. Mijn ouders wonen daar nog, maar die heb ik al een jaar niet gesproken.

Waarom niet?
Ze hebben geen toegang tot het vrije internet, en zijn denk ik ook bang om contact met mij te hebben, omdat ik tegen het land ben. Tegen de dictatuur. Ik schrijf daar ook over op mijn website, en heb er ook een documentaire over gemaakt.

Een documentaire? Hoe is die ontstaan?
Afgelopen jaar heb ik een cursus film maken gedaan met mijn man. Ik heb gesproken met andere mensen uit Turkmenistan, over de politiek en de cultuur van het land, en mijn man gaat het editen. In de zomer hebben we ook een video gemaakt over vrijheid. Ik kende dit woord al in het Arabisch, het Russisch, Turkmeens en Turks, maar nog niet in het Nederlands. ‘Vrijheid’ werd zo mijn eerste woord in het Nederlands.

Wanneer kunnen we deze video zien?
Ergens begin volgend jaar.

Hoe komt het dat je al die talen spreekt?
Ik ben vroeger naar een Russische school gegaan, en thuis spraken we dat ook altijd. Toen ik vijf of zes jaar was keek ik ook Turkse cartoons; ik leerde zo al een beetje te luisteren en lezen, en nu heb ik een Turkse man, dus spreek ik het ook. Arabisch had ik op de universiteit, als tweede taal. Engels had ik ook op school, en omdat mijn zus in de Verenigde Staten woont heb ik het ook veel met haar gesproken. Turkmeens spreek ik eigenlijk niet zo goed meer, omdat ik het bijna nooit gebruik.

Is Turkmeens niet je moedertaal?
Ja, de eerste taal van Turkmenistan is Turkmeens, en de tweede Russisch. Maar ik ben vooral veel met Russisch opgegroeid; mijn moeder is ook dokter, en op haar werk spreekt iedereen het. In mijn eigen stad leven mensen uit Rusland, Armenië, Azerbeidzjan, en die spreken allemaal Russisch. Maar als het aan onze vorige president (Gurbanguly Berdimuhamedow) lag, spreken mensen alleen Turkmeens.

Sommige mensen vinden Nederlands heel moeilijk, maar ik denk dat Russisch moeilijker is. Voor mij was het oké, omdat ik het al als kind leerde. Vorig jaar gaf ik in Belarus zelf ook Russisch, bijvoorbeeld aan mensen uit Turkmenistan en Duitsland, en werkte ik op een taalschool. Ik gaf ook Arabisch, Turks en Engels. Ik vind het leuk om mensen te helpen.

Wat is er dan zo moeilijk aan het Russisch?
Woorden veranderen van uitgang als je ze in een andere naamval gebruikt: het woord ‘auto’ is bijvoorbeeld mashina (машина), maar als je ‘Ik wil een auto’ wil zeggen moet je de accusatief gebruiken, oftewel ya hochu mashinu (я хочу машину). En ‘rugzak’ is ryukzak (рюкзак), maar ‘Ik heb geen rugzak’ is u menya net ryukzaka (у меня нет рюкзака), want het is de genitief.

Ik wil een keer onderzoek doen naar de relatie tussen Russische en Nederlandse woorden. Veel Nederlandse woorden lijken erg veel op Russische, zoals ‘bibliotheek’ (biblioteka, библиотека) of ‘apotheek’ (apteka, аптека), maar ook ‘kantoor’ (kontóra, контора). En ‘rugzak’ is dus ryukzak (рюкзак), maar ‘rug’ is spina (спина), dus ik weet niet hoe dat dan zit.

Vorig jaar had ik ook gekeken naar de relatie tussen Turks en Arabisch, en veel Turkse woorden komen uit het Arabisch. Merhaba (‘hallo’) komt bijvoorbeeld van marhaban, en teşekkürler (‘bedankt’) van tašakkur.

Dus Nederlands is eigenlijk best makkelijk voor je?
Het is niet allemaal appeltje eitje, maar wel te doen. Ik moet er hard voor werken, en altijd goed luisteren. Naar gesprekken, maar ook naar tv en video’s, zoals op YouTube. Ik kijk bijvoorbeeld naar Dutch with Aina, die uit Rusland komt, en Learn Dutch with Kim. Volgend jaar wil ik echt goed Nederlands spreken; in de zomer wil ik het inburgeringsexamen doen.

Je bent al goed op weg, moet ik zeggen!
Dank je wel! Maar de mentaliteit is hier ook goed, heel anders dan bijvoorbeeld in Belarus. Daar zeiden docenten dingen als: ‘Jij bent niet slim.’ Bij Ella en Tessa leer ik veel, maar is het ook gewoon een gezellige sfeer. Bij Ella maken we altijd zelf vragen, die we daarna aan elkaar stellen, en luisteren we liedjes met gatenteksten. En Tessa heeft ook handige spelletjes om woorden te onthouden. Ik ben heel dankbaar dat ik deze cursus kan doen, dus aan alle donateurs die het mogelijk maken om bij Taalhuis Amsterdam Nederlands te leren: bedankt!

Interview door docent Nederlands Yoran.