Een zin met een fout erin is beter dan helemaal geen zin

Lieke Rademakers over lesgeven, taalkunde en haar liefde voor dialecten.

Lieke! Waar kom je vandaan?

Ik kom uit Brabant. Mijn familie is Limburgs, en Limburgs is dan ook een van mijn moedertalen. In mijn omgeving sprak niemand Limburgs, maar thuis wel. Ik had echt een ‘thuis-taal’ en een ‘buiten-taal’. Dat zorgt soms voor grappige verwarringen. In de kleuterklas wist ik bijvoorbeeld niet zeker of het woord ‘beige’ in het Nederlands ook bestond of alleen in het Limburgs. Over dat soort dingen kun je je dan best onzeker voelen. Die regionale variatie is trouwens iets wat ik zelf heel interessant vind. En cursisten ook, merk ik.

Hoe ben je bij het Taalhuis terechtgekomen?

Na mijn studies klassieke talen en Duits heb ik een master literatuurwetenschap gedaan. Via Elianne, docent Nederlands en een studievriendin van klassieke talen, hoorde ik van een vacature voor docent Latijn bij Taalhuis. Daar ben ik mee begonnen, en toen ben ik vervolgens vrij snel in het Nederlands gerold. Nu ben ik ook een van de coördinatoren Nederlands. Ik maak de cursusroosters, doe allerlei andere kantoortaken binnen de organisatie en af en toe modereer ik lezingen over bijzondere talen.

Heb je iets aan je studies Duits en klassieke talen bij het geven van Nederlandse les?

Als je een andere taal studeert, dan leer je ook veel over je eigen taal. Zeker bij de klassieke talen, die taalkundig vrij complex zijn, en je kunt ook niet aan een moedertaalspreker vragen hoe het precies zit. Ik heb altijd veel van grammatica, taalgeschiedenis en taalontwikkeling gehouden. Mijn passie ligt echt bij de taalkunde. Dus ik vind het heel leuk om dingen over mijn eigen taal te leren, en dat kan ik goed gebruiken bij het lesgeven.

Grammatica, dat is niet ieders sterkste kant.

Dat vind ik ook altijd een leuke uitdaging. De kunst is om het over te brengen aan cursisten, en te doseren op een bepaald niveau. Als iemand op A1-niveau wil weten of je ‘de’ of ‘het’ moet gebruiken in het Nederlands, dan is je antwoord anders dan wanneer iemand op B2-niveau dat vraagt. Dan kun je misschien wat meer op de details ingaan.

Welke cursussen geef je?

Ik geef alle niveaus Nederlands tot C1. Ik groei met mijn cursisten mee. De afgelopen anderhalf jaar heb ik veel op B2-niveau lesgegeven. Dat vind ik superleuk. Mensen die op dat niveau Nederlands leren zijn vaak mensen die de taal echt goed willen beheersen. Die niet alleen alledaagse gesprekken willen kunnen voeren, maar die bijvoorbeeld ook op werk in het Nederlands willen kunnen functioneren, staatsburger willen worden of al zijn, en zich graag preciezer en genuanceerder willen kunnen uitdrukken. Verder geef ik ook vaak de Fast tracks voor Duitstaligen, daarbij komt mijn studie natuurlijk goed van pas.

Wat vind je het leukste aan lesgeven bij Taalhuis?

Je hebt echt een bijzondere relatie met cursisten. Zij geven zich over aan het leren van iets nieuws. Dat is best iets kwetsbaars. Je moet het echt gaan proberen, fouten durven maken, en dan gecorrigeerd worden. Niet omdat het slecht is om fouten te maken, maar juist omdat je daar beter van wordt. Daarom moet er dus vertrouwen zijn in de lessen.

Veel cursisten denken eerst ‘ik kan dit niet, ik weet niet wat ik hiermee moet’. Gaandeweg merken ze dat het wél lukt, en dat ze iets kunnen wat ze gisteren nog niet konden. Dat succesmoment, en dat mensen dan ook met een blij gevoel de deur uit gaan, vind ik mooi. Ze merken dat ze iets hebben geleerd dat ze meteen thuis of op straat of in de winkel kunnen gebruiken.

Wat heb je zelf geleerd door les te geven bij het Taalhuis?

Ik heb veel geleerd over het Nederlands zelf. Heb je weleens nagedacht op welke manieren je het woord ‘er’ allemaal kunt gebruiken in het Nederlands? En ook de regels van de taal: dingen zoals woordvolgorde die je als moedertaalspreker op gevoel doet, zonder te weten waarom precies. Het leukste vind ik het als een cursist een vraag stelt waar ik geen antwoord op weet, dat maakt me altijd nieuwsgierig. Dan ga ik het uitzoeken, om het vervolgens uit te kunnen leggen.

Sommige mensen vinden het spannend om te beginnen aan een nieuwe taal. Heb je een goede truc om het ijs te breken?

Geen specifieke ijsbreker, maar ik doe in de eerste les altijd een activiteit om te zorgen dat iedereen elkaar goed leert kennen. Daar investeer ik veel tijd in. Dat kan op alle niveaus. Het is belangrijk om een goede sfeer te creëren van begin af aan. Ik maak grapjes en probeer een beetje relatable te zijn. En ik ben ook realistisch. Dat kan juist geruststellend werken. ‘Het is moeilijk wat we nu aan het doen zijn, dus maak je daar geen zorgen over, we doen het in kleine stapjes. We leren nu eerst dit, als je dat kan: hartstikke goed, volgende stapje.’

Kom je wel eens misverstanden tegen over het Nederlands, of over Nederlands leren?

Sommige mensen denken dat Nederlands een heel moeilijke taal is om te leren. Daar ben ik het niet mee eens, in elk geval niet per definitie moeilijker dan andere talen. Er zijn zeker moeilijke dingen in het Nederlands. Ik noemde net al het gebruik van ‘er’. Dat is typisch zo’n woord waar iedereen over struikelt.

Ook wordt de uitspraak van het Nederlands vaak gezien als ‘moeilijk’. Maar de ‘g’-klank bestaat bijvoorbeeld ook in het Duits en in het Arabisch. En er zijn meer talen met overlap met het Nederlands. Dus het ligt vooral aan wat je gewend bent.

Welke taal zou je zelf willen leren spreken?

Ik ben bezig met Arabisch en Grieks leren. Graag zou ik bij alle talen die bij Taalhuis worden aangeboden op z’n minst A1-niveau willen halen. De volgende nieuwe taal waar ik aan begin, wordt denk ik Turks. Maar eerst wil ik beter worden in Arabisch en Grieks.

Is er een student die je in de afgelopen vier jaar is bijgebleven?

Er zijn er verschillende. Ik vind het mooi als mensen er méér van maken. Ik had ooit een cursist die stand-up comedy in het Nederlands doet, en die deelde dan vaak zijn grappen met mij en met de klas. Dat vond ik altijd heel leuk en bijzonder. En ik heb ook wel hele mooie schrijfopdrachten ingeleverd gekregen. Soms schrijft iemand iets wat niet alleen voldoet aan de opdracht, maar worden het echt creatieve of persoonlijke stukken over wat iemand geleerd heeft. En een oud-cursist, Gordon, is muzikant en vertelde in de lessen altijd over de nieuwe nummers die hij had gemaakt. Toen kreeg ik na de les een keer een liedje over onze cursus toegestuurd, een heel lieve en warme tekst, daar werd ik echt emotioneel van. Maar het was in het Engels, dus ik heb hem uitgedaagd om ook een keer een Nederlands liedje te maken. Dat vond hij wel spannend, maar toch zat het een paar dagen later in mijn inbox.

Ander voorbeeld: in een van mijn cursussen houden we bij toerbeurt presentaties over een Nederlandse provincie. Daar zijn de cursisten enorm mee aan de haal gegaan. Ik vind het bijzonder om te zien dat wanneer één persoon er tijd en moeite in steekt, de andere cursisten geïnteresseerd luisteren en allemaal vragen hebben. ‘Kun je die Limburgse zin voorlezen?’ Sommigen zijn na de presentatie van hun klasgenoot op excursie gegaan naar Den Bosch, om te kijken of worstenbroodjes en Bossche bollen inderdaad de moeite waard zijn. Ik vind het gaaf dat ze elkaar inspireren om dit land verder te ontdekken.

Op die manier kan ik ook aandacht geven aan de variaties in het Nederlands. En laten zien dat er méér is dan wat er in de Randstad gebeurt. Qua cultuur, natuur, maar dus ook qua taal.

Heb je een tip die je altijd meegeeft aan studenten, bijvoorbeeld aan het einde van de cursus?

Een taal leren is vooral: gewoon dóén. Maak fouten. Dat vind ik zelf overigens heel moeilijk. Ik haat het gevoel dat je iets wil zeggen en niet honderd procent zeker weet of wat je zegt ook ‘goed’ is. Ik ben een perfectionist, en snap dus dat veel mensen een drempel over moeten. Maar de enige manier om het te leren is door het te doen. Vallen en opstaan. En je kan beter een hele zin met een fout erin zeggen dan helemaal niets.